‘Tijdens de leergang Social Design ontdek je hoe je op een andere, positieve manier kunt samenwerken aan maatschappelijke vraagstukken’

Klimaatverandering. Circulariteit. Een krimpende zorgsector. Het woningtekort. Allemaal urgente maatschappelijke vraagstukken die je niet in je eentje kunt oplossen. Daarom organiseert Cibap Next de leergang Social Design, waar medewerkers uit de publieke sector en overige organisaties samen met creatieve professionals vorm leren geven aan verandering. Niet aan de hand van een vooraf opgesteld plan, maar juist op een ontwerpend onderzoekende manier waarin co-creatie, empathisch luisteren en een mensgerichte benadering centraal staan. Deelnemer Derk van Dijken:

Ik zocht naar een nieuwe benadering om met maatschappelijke vraagstukken aan de slag te gaan. Die heb ik nu gevonden.

‘Vanuit mijn functie als bestuurssecretaris zie ik dat veel complexe vraagstukken vastlopen, omdat we het als overheid en samenleving zo ingewikkeld hebben gemaakt. Dat triggerde mij om de leergang Social Design te gaan volgen, want ik was op zoek naar een andere, positieve werkwijze om deze vraagstukken op te lossen.’ Aan het woord is Derk van Dijken, naast bestuurssecretaris ook strategisch adviseur bij de gemeente Dalfsen. In maart van 2024 startte hij, samen met enkele collega’s van de gemeente Dalfsen, medewerkers van de provinciale ondersteuningsinstelling Rijnbrink, woningcorporatie deltaWonen én enkele ontwerpers aan de eerste editie van de leergang Social Design bij Cibap Next. ‘Van tevoren wist ik eerlijk gezegd niet precies wat Social Design betekende. Dankzij deze leergang ken ik nu de kracht van ontwerpend onderzoek.’ 

Vruchtbare kruisbestuiving
Naast Derk zit zijn collega Anneke Dollen. Als strategisch organisatieadviseur bij de gemeente Dalfsen mag zij zich bezighouden met “de dag na morgen”, zoals ze het zelf zegt. ‘Ik zie dat de huidige maatschappelijke vraagstukken complex zijn en niet beantwoord kunnen worden met slechts één simpel antwoord. Bovendien heb je te maken met een krachtenveld vol met betrokken partijen. Maar hoe kun je samenwerken? En hoe vind je de juiste aanpak en richting? Tijdens de leergang Social Design ontdek je eerst waar jouw intrinsieke motivatie ligt om een bijdrage te leveren aan een oplossing. Vervolgens leer je in diverse blokken hoe je de wensen en behoeften van betrokkenen in kaart brengt, hoe je het daadwerkelijke probleem definieert, hoe je nieuwe ideeën ontwikkelt, tastbaar maakt en test en tenslotte hoe je de verandering echt tot stand brengt. Het leuke hierbij is dat je vanuit het publieke domein samenwerkt met mensen uit de creatieve sector. Dat zorgt voor een vruchtbare kruisbestuiving van ideeën.’ Anneke Dollen, strategisch organisatieadviseur bij de gemeente Dalfsen:

De samenwerking met mensen uit de creatieve sector zorgt voor een vruchtbare kruisbestuiving van ideeën

Samenwerken aan een positieve verandering
Eén van de creatieve professionals waar Anneke over spreekt is Johan Akkerman, vormgever voor musea met Zwolle als thuisbasis. ‘Zo’n zes jaar geleden was ik aanwezig op een museumcongres waar gesproken werd over het OF/BY/FOR ALL-principe, waarbij je als kunstenaar niet vóór, maar mét het publiek een voorstelling maakt. Die denkwijze heb ik sindsdien omarmt en via de leerlang Social Design wilde ik een volgende stap zetten. Het idee is dat je samen met andere betrokken partijen én je doelgroep een proces gaat doorlopen om een positieve verandering teweeg te brengen. Dat proces wordt van tevoren niet helemaal dichtgetimmerd, maar krijgt juist één of meerdere vormen naarmate het onderzoek vordert. Per stap in het proces kijk je welke tool er nodig is om het gewenste onderzoek uit te voeren en zo een verandering in gang te zetten. Zo hebben we bijvoorbeeld een spel ontwikkeld om gedragsverandering te leren ontwerpen.’ 

Een continu proces
‘Tijdens dit proces ga je geregeld weer terug naar de tekentafel om het ontwerp aan te scherpen’, aldus Jeanine Michel. Als woonconsulente bij woningcorporatie deltaWonen houdt zij zich bezig met leefbaarheids- en bewonersinitiatieven in de wijk, en het mee-ontwikkelen van wijkadvies.

‘Social Design is een continu proces. Tijdens deze leergang merkte ik dat ik al best veel stappen uit dit proces zette, maar dat ik een beetje bleef hangen. Dankzij de theorie, in combinatie met de tools die je krijgt aangereikt én de samenwerking met de creatieve professionals, weet ik nu hoe het ook anders kan.’ 

Wat mij betreft verdient Cibap Next een dikke pluim, omdat deze leergang zoveel potentie biedt voor organisaties en creatieve professionals.

De juiste mindset, theorie en tools
Anneke Dollen van de gemeente Dalfsen is het helemaal met Jeanine eens. ‘Ik gun het de medewerkers van elke gemeente dat ze mee kunnen doen aan deze leergang, om het proces van verandering te leren en te ervaren.’ Derk van Dijken is ook enthousiast: ‘Doordat je een vraagstuk vanuit zoveel verschillende perspectieven bekijkt, wordt je eigen inzicht enorm verrijkt.’

Vormgever Johan Akkerman vat de algemene houding én de ervaringen van de deelnemers perfect samen. ‘We hebben een gezamenlijk belang om deze wereld verder te helpen. Bij de leergang Social Design creëer je hiervoor de juiste mindset en krijg je de benodigde theorie en tools.’